✅ 1️⃣ EES là gì?
European Environment Surcharge (EES) là phụ phí môi trường châu Âu, được các hãng tàu như ONE công bố áp dụng từ ngày 1/7/2025. Mục đích chính của EES là bù đắp chi phí phát sinh khi hãng tàu phải tuân thủ các quy định khí thải mới của Liên minh châu Âu (EU) và các sáng kiến về trung hòa carbon (EU ETS – Emission Trading System).
Nói cách khác, EES giúp các hãng tàu:
- Mua tín chỉ carbon để bù lượng CO₂ phát thải vượt hạn mức.
- Đầu tư nhiên liệu ít lưu huỳnh, nhiên liệu sinh học, hoặc các công nghệ giảm phát thải như scrubber, shore power (cấp điện từ bờ) tại các cảng lớn.
- Đảm bảo các tuyến châu Âu vẫn hoạt động ổn định mà không vi phạm các quy định khí thải ngày càng khắt khe.
✅ 2️⃣ Vì sao EES trở thành xu hướng bắt buộc?
Từ năm 2024, châu Âu đã chính thức đưa ngành vận tải biển vào Hệ thống giao dịch khí thải EU ETS. Theo đó, các tàu container ghé các cảng EU phải khai báo lượng CO₂ phát thải và mua tín chỉ carbon để bù trừ.
Mức độ cam kết giảm phát thải ở châu Âu hiện đứng đầu thế giới, với mục tiêu net zero vào năm 2050. Do vậy, các hãng tàu không thể trì hoãn việc đầu tư công nghệ xanh hoặc mua tín chỉ carbon. Chi phí này buộc phải phân bổ vào giá cước vận tải — và EES ra đời để minh bạch khoản thu này, tránh biến động bất ngờ trong báo giá.
✅ 3️⃣ EES sẽ tính như thế nào?
Theo thông tin hiện tại:
- EES sẽ được tính riêng trên hóa đơn cước, tương tự bunker surcharge (phụ phí nhiên liệu) hay THC (phụ phí xếp dỡ cảng).
- Mức EES khác nhau tùy: tuyến đường (vào/ra EU), loại hàng, kích cỡ container, và biến động giá tín chỉ carbon.
- Mức EES dự kiến điều chỉnh định kỳ (quý hoặc nửa năm), để phản ánh chi phí thị trường thực tế.
Vì vậy, các nhà xuất nhập khẩu cần chú ý khi tính toán giá thành logistics cho các lô hàng liên quan đến EU.
✅ 4️⃣ Ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam
Dù EES không áp dụng trực tiếp cho các tuyến đi Mỹ hay nội Á, nhưng vẫn tác động gián tiếp:
- Chi phí tuân thủ môi trường cao hơn buộc các hãng tàu phải tối ưu đội tàu, luồng tuyến và giá cước tổng thể.
- Các tàu phục vụ đồng thời nhiều tuyến (vòng tuyến Á – Âu – Mỹ) có thể được điều động lại để đảm bảo khả năng sinh lời, gây biến động năng lực chở hàng trên các tuyến khác.
- Một số khách hàng Việt Nam xuất khẩu hàng sang EU hoặc quá cảnh EU (transshipment) sẽ phải cộng EES vào giá cước, làm tăng chi phí logistics tổng thể.
✅ 5️⃣ Doanh nghiệp Việt Nam nên làm gì?
Để thích ứng với EES, doanh nghiệp nên:
- Theo dõi sát các cập nhật từ hãng tàu, forwarder để dự trù chi phí vận tải chính xác.
- Tìm kiếm đối tác logistics minh bạch, có năng lực tư vấn tối ưu tuyến đường và container.
- Xem xét các giải pháp bù đắp carbon (carbon offset) để nâng cao hình ảnh doanh nghiệp “xanh”, đáp ứng yêu cầu của khách hàng châu Âu.
- Lập kế hoạch dài hạn về nguồn cung nguyên liệu và thời gian giao hàng, tránh rủi ro biến động phụ phí môi trường.
European Environment Surcharge (EES) là bước đi tất yếu để ngành vận tải biển toàn cầu tuân thủ quy định khí thải khắt khe và hướng đến phát triển bền vững. Dù có làm tăng chi phí logistics trong ngắn hạn, EES cũng mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam xây dựng chuỗi cung ứng xanh, nâng cao uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế.